مایکروسافت Exchange Server چیست؟
مایکروسافت Exchange Server یک برنامه مدیریت ایمیل (ایمیل سرور) است که قابلیت اجرا به صورت Local بر روی سرورهای ادارات و شرکتها را داراست و برای اتصال و استفاده از اون باید از یک قسمت دیگه به عنوان کلاینت استفاده شود. برنامه Exchange Server با سرویس دهی به ایمیل از طریق دریافت آنها از سرویس گیرندههای ایمیل ( Client) و یا سرورهای پست الکترونیک (Mail Server) و ارسال آنها برای گیرندگان ایمیل ایفای نقش میکند. شایان ذکر است برنامه Exchange Server معمولا شامل فضای ذخیرهسازی پیامها ، مجموعهای از قوانین قابل تعریف ، لیستی از کاربران و مجموعهای از ماژولهای ارتباطی میباشد. به این ترتیب ارسال و دریافت ایمیل، آپلود فایل در فضای اختصاصی و غیره بصورت داخلی در ادارات و شرکتها انجام میشود که طبیعتاً از امنیت بیشتری نیز برخوردار است.
مایکروسافت اکسچنج سرور همچنین با امکاناتی نظیر تاریخ و تقویم و زمانبندی کار و همکاری و هماهنگی نزدیک با Outlook به خوبی در نقش یک برنامه سرویسدهنده ایمیل ایفای نقش میکند. مایکروسافت اکسچنج سرور یک سرور پست الکترونیکی و سرور تقویم است که توسط مایکروسافت توسعه یافته است. اکسچنج سرور به صورت انحصاری تنها بر روی سیستم عامل ویندوز سرور اجرا می شود. اولین نسخه Exchange Server 4.0 نام داشت تا آن را به عنوان جانشین Microsoft Mail 3.5 قرار دهد. اکسچنج سرور در ابتدا از سرویس دایرکتوری X.400 استفاده میکرد اما بعداً به Active Directory تغییر مکان داد. تا نسخه 5.0 با یک سرویس گیرنده ایمیل به نام Microsoft Exchange Client همراه بود. این برنامه به نفع Microsoft Outlook متوقف شد.
برخی دیگر از امکانات اکسچنج سرور به شرح زیر است :
1- مایکروسافت Exchange Server از امنیت بالای در مقابل هرزنامهها و ویروسها (Viruses & Spams) برخوردار است. این برنامه از نسخه 2007 و همچنین نسخههای بعد از آن به امکانات درونی جهت مقابله با هرزنامهها یا اسپمها و ابزارهای ضد ویروس و ابزار قوی فیلترینگ و بررسی همزمان چند دستگاه مجهز شده است.
2- مایکروسافت Exchange Server با استفاده از توابع قدرتمند رمز نگاری به تبادل ایمیل به صورت محرمانه (Privacy) کمک میکند که از آن جمله میتوان به استفاده از ساختار PKI برای تبادل ایمیل چه از طریق اینترنت و چه ایمیلهای داخلی، امنیت تبادل ایمیلها را حفظ میکند.
3- مایکروسافت Exchange Server با سیستم یکپارچه تبادل پیامهای درون سازمانی امکان دریافت انواع مختلف پیغام مانند فکس، پیامهای صوتی و امکانات جدیدی چون دریافت پیغامهای صوتی بوسیله تلفن معمولی را فراهم میکند.
4-مایکروسافت Exchange Server با امکانات توسعه یافته کار با تقویم ها، کار در خارج از شرکت، سفارش منابع و تنظیم فهرست قرارهای ملاقات، کار گروهی (Performance Team Work) را آسان می کند و بازده کار را بالا میبرد.
5- مایکروسافت Exchange Server امکان دریافت و دسترسی به ایمیلها و پیامهای صوتی (به صندوق پستی شخصی) را از هر کامپیوتری از هر جای ممکن با اینترنت به کمک رابط کاربری بسیار مجهز و مشابه Outlook فراهم میکند. این رابط کاربری تحت وب Outlook Web Access بوده و امکاناتی نظیر تقویم، یادداشت ها، تکالیف، قرار ملاقاتها، زمان بندی امور مختلف، کارت های ویزیت و… را در اختیار شما قرار میدهد.
6- مایکروسافت Exchange Server با استفاده از فناوری Exchange Active-sync کار با ایمیلها و تقویم از طریق دستگاههای موبایل را آسان میسازد و همچنین تراز دسترسی و امنیت تبادل اطلاعات را کنترل میکند.
7- مایکروسافت Exchange Server با استفاده از Power-shell به شما کمک میکند تا چندین عملیات را به صورت همزمان در قالب یک Script در آورده و همزمان اجرا کنید.
8- مایکروسافت Exchange Server با قابلیت دسترسی بالا (High Availability) این امکان را برای شما فراهم میآورد تا چندین سرور به صورت پشتیبان داشته باشید تا در صورت بروز مشکل برای یکی از آنها کار را با سرور دیگری ادامه دهید.
مایکروسافت Exchange Server در درجه اول از یک پروتکل اختصاصی به نام MAPI برای صحبت با client ایمیل استفاده میکند، اما متعاقباً پشتیبانی از POP3، IMAP و EAS را اضافه کرد. پروتکل استاندارد SMTP برای برقراری ارتباط با سایر سرورهای ایمیل اینترنتی استفاده میشود. مایکروسافت Exchange Server هم به عنوان نرم افزار لوکال و هم نرم افزار به عنوان سرویس (SaaS) دارای لایسنس است. در فرم لوکال مشتریان لایسنسهای دسترسی کلاینت (CAL) را خریداری میکنند. در مقابل به عنوان SaaS، مایکروسافت به جای آن هزینه خدمات ماهانه را دریافت می کند.
تاریخچه Microsoft Exchange Server:
مایکروسافت قبلاً تعدادی از محصولات ایمیل سادهتر را به فروش رسانده بود، اما اولین نسخه Exchange (Exchange Server 4.0 در مارس 1996) یک سیستم کاملاً جدید گروهافزار مبتنی بر سرویس گیرنده-سرور X.400 با یک فروشگاه پایگاه داده بود که خدمات دایرکتوری X.500 را نیز پشتیبانی میکرد. دایرکتوری مورد استفاده توسط Exchange Server در نهایت به سرویس Active Directory مایکروسافت تبدیل شد، یک سرویس دایرکتوری سازگار با LDAP که به عنوان پایه دامنه های Windows Server در ویندوز 2000 ادغام شد. همچنین تا سال 2020، ده نسخه از آن منتشر شده که آخرین آنها نسخه Exchange Server 2019 است.
نسخه فعلی Exchange Server 2019 در اکتبر 2018 منتشر شد. بر خلاف سایر محصولات Office Server 2019 مانند SharePoint و Skype for Business، Exchange Server 2019 تنها میتواند بر روی Windows Server 2019 مستقر شود. یکی از ویژگیهای کلیدی نسخه جدید این است که Exchange Server را میتوان برای اولین بار بر روی Windows Server Core مستقر کرد. اگر چه مایکروسافت ویژگی Unified Messaging Exchange را کنار گذاشته است، به این معنی که مشتریان SFB به صورت لوکال باید از راه حل های جایگزین برای پست صوتی مانند پست صوتی ابری Azure استفاده کنند. Unified Messaging همچنان در Exchange Online وجود دارد و به لایسنس Exchange Plan 2 نیاز دارد.
ویژگیهای جدید امنیتی با پشتیبانی از نصب Exchange Server 2019 بر روی Windows Server Core از اجرای Exchange Server با حداکثر 48 هسته پردازنده و 256 گیگابایت رم پشتیبانی میکند.
صدور لایسنس :
مانند محصولات Windows Server و Exchange Server به لایسنسهای دسترسی مشتری نیاز دارد که با CALهای ویندوز سرور متفاوت است. قراردادهای مجوز شرکتی، مانند توافقنامه سازمانی، یا EA، شامل CALهای سرور Exchange میشود. درست مانند Windows Server و سایر محصولات سرور مایکروسافت، امکان استفاده از User CAL یا Device CAL وجود دارد. CALهای دستگاه به دستگاههایی (workstation ، لپ تاپ یا PDA) اختصاص داده میشود که ممکن است توسط یک یا چند کاربر استفاده شود.
لایسنسهای CAL کاربر تنها به کاربران اختصاص داده میشوند و به آنها اجازه می دهند از هر دستگاهی به Exchange دسترسی داشته باشند. لایسنسهای CAL کاربر و دستگاه، دارای قیمت یکسانی هستند، اما نمیتوان از آنها به جای یکدیگر استفاده کرد.
کلاینت ایمیل (Clients):
مایکروسافت Exchange Server از روش پروتکل فراخوانی از راه دور (RPC) اختصاصی به نام MAPI/RPC استفاده میکند که برای استفاده توسط Microsoft Outlook طراحی شده است. نرمافزارهای کلاینت که قادر به استفاده از ویژگیهای اختصاصی Exchange Server هستند عبارتند از Evolution، Hiri و Microsoft Outlook و Thunderbird میتواند از طریق پلاگین Owl به سرور Exchange دسترسی داشته باشد.
با استفاده از پروتکلهای POP3 و IMAP4 و با استفاده از کلاینتهایی مانند Windows Live Mail، Mozilla Thunderbird و Lotus Notes، میتوان به ایمیلهای میزبانی شده در Exchange Server نیز دسترسی داشت.اما این پروتکل ها باید روی سرور فعال شوند. صندوقهای پستی Exchange Server نیز میتوانند از طریق مرورگر وب، با استفاده از برنامه وب Outlook (OWA) قابل دسترسی باشند.برای اولین بار Exchange Server 2003 چنین نسخهای از OWA را برای دستگاههای تلفن همراه به نام Outlook Mobile Access (OMA) ارائه کرد.
ارائه دهندگان شخص ثالث (Third-party providers) :
بیش از 10 سال است که این کار توسط تعدادی از ارائهدهندگان امکانپذیر بوده است، اما از ژوئن 2018 بسیاری از ارائهدهندگان خدمات را بهعنوان «رایانش ابری» یا «نرمافزار بهعنوان سرویس» بازاریابی کردهاند. میزبانی Exchange به مایکروسافت اکسچنج سرور اجازه میدهد تا در اینترنت اجرا شود که به آن Cloud نیز گفته میشود و به جای ایجاد و استقرار سیستم در داخلی توسط “ارائه دهنده سرور تبادل میزبانی” مدیریت می شود.
کلام آخر :
مایکروسافت Exchange Server به عنوان یک برنامه مدیریت ایمیل (ایمیل سرور) با ارائه قابلیتهای بسیاری مانند: امنیت بالای در مقابل هرزنامهها و ویروسها و استفاده از توابع قدرتمند رمز نگاری ، ایجاد سیستم یکپارچه تبادل پیامهای درون سازمانی، رابط کاربری بسیار مجهز و مشابه Outlook ، فراهم آوردن شرایط کار با ایمیلها و تقویم از طریق دستگاههای موبایل، فراهم آوردن امکان اجرای چندین عملیات را به صورت همزمان در قالب یک Script با استفاده از Power-shell و دهها قابلیت دیگر به ابزاری بسیار مناسب جهت مدیریت ایمیلهای درون سازمانی با حاشیه امنیت بسیار بالا تبدیل شده است، در صورت تمایل برای تهیه لایسنسهای این محصول به صورت اورجینال میتوانید مایکروسافت Exchange Server را از “فروشگاه اینترنتی مایکروسافتمی” تهیه فرمایید.
سلام و تشکر. آیا راه اندازی اکسچنج سرور میتوان مسیر ایمیلهای داخل شبکه را از مسیر ایمیلهای ازسالی به اینترنت جدا کرد طوری که ایمیلهای دامنه لوکال به اینترنت ازسال نشود؟ این روتها یا رولها باید در روتر شبکه نوشته شوند یا اکس چنج سرور؟